Rena: Bitbit ang Anak, Bitbit ang Pangarap

Sa Likod ng Diploma: Kuwento ng Pagbangon ni Rena

Sa isang maliit at liblib na barangay sa gitna ng kabundukan, namuhay si Rena kasama ang kaniyang ina na labandera at ama na isang magsasaka. Sa murang edad ay nasanay na siya sa gutom, sa lamig ng gabi na walang kumot, at sa init ng araw na walang silong habang naglalakad patungong paaralan. Lumaking responsable si Rena, madalas siyang mag-alaga ng mga kapatid habang ang mga magulang ay abala sa paghahanapbuhay. Ngunit sa kabila ng kahirapan, mataas ang kaniyang pangarap—maging guro balang araw. Subalit nang dumating ang matinding tagtuyot, nawalan ng kita ang kaniyang ama, at tuluyang huminto si Rena sa pag-aaral. Napilitan siyang lumuwas ng Maynila upang makipagsapalaran at makatulong sa pamilya. Doon ay nagtrabaho siya bilang kasambahay at minsan ay nagtitinda ng balut sa gabi. Sa murang edad, siya’y naging biktima ng panlilinlang at napasok sa isang relasyong hindi niya ganap na nauunawaan. At sa isang iglap, tuluyan nang nagbago ang kaniyang mundo.

Nabuntis si Rena sa edad na labing-anim, isang pangyayaring ikinagulat at ikinahiya ng kanilang pamilya. Sa mata ng kanyang mga kapitbahay, siya ay isang huwarang kabataang naligaw ng landas. Ang dating batang masigla at punong-puno ng pag-asa ay naging tahimik at laging nakayuko. Hindi niya alam kung paano haharapin ang kinabukasan, ngunit mas lalo siyang naguluhan sa pag-ibig na nauwi sa hiwalayan. Walang ibang mapuntahan, umuwi siya sa kanilang probinsya habang pasan ang bigat ng kahihiyan. Sa pag-uwi, dala-dala niya ang sanggol na bunga ng mapait na karanasan, ngunit pagmamahal ang nangingibabaw sa kaniyang puso. Pinilit niyang bumangon muli, kahit na paulit-ulit siyang iniwasan at hinusgahan ng mga tao sa paligid. Para sa kanya, ang anak niya ay hindi kahihiyan kundi isang paalala ng pangakong kailangang tuparin. Muling nabuhay ang pagnanais niyang makapagtapos—ngayon ay hindi lamang para sa sarili, kundi para sa batang umaasa sa kanya.

Isang araw, buong tapang siyang pumunta sa paaralan upang humingi ng pagkakataong makabalik. Nagulat ang principal, ngunit mas lalong humanga sa determinasyon ni Rena na magpatuloy sa kabila ng kanyang sitwasyon. Bitbit ang anak sa likod ng eskwelahan tuwing klase, pinapadede habang nagbabasa ng libro, at palaging may dalang lampin at notebook sa bag. Madalas ay puyat siya sa gabi sa pag-aalaga, pero hindi niya ginagawang dahilan upang hindi pumasok. Naging inspirasyon siya sa ibang mag-aaral, pati na rin sa mga guro na unti-unting naantig sa kanyang dedikasyon. Lahat ng proyekto ay pinagpapaguran, lahat ng pagsusulit ay pinagpapawisan, at lahat ng araw ay pinupuno ng dasal. Siya rin ay naging aktibo sa mga gawain ng paaralan, dala ang anak kahit sa mga outreach program at seminar. Mas naging matatag si Rena habang lumilipas ang mga buwan, at bawat hakbang ay patungo sa pangarap. Sa kabila ng mabigat na responsibilidad bilang isang ina, naging modelo siya ng pagsisikap at pagpupunyagi. At hindi nagtagal, unti-unting nabuo muli ang kaniyang tiwala sa sarili.

Sa huling taon ng kaniyang senior high school, si Rena ay umani ng maraming matataas na parangal. Hindi naging madali ang lahat—may araw na wala siyang pamasahe, at may mga pagkakataong siya’y humihiram ng notebook sa kaklase. Ngunit hindi niya ginawang hadlang ang kakulangan sa materyal na bagay upang matuto. Araw-araw, dala niya ang anak na tila naging bahagi na rin ng kanilang silid-aralan. Ang mga guro ay salit-salit sa pag-alaga sa sanggol upang makasagot si Rena sa pagsusulit. Minsan ay napapaiyak na lamang siya sa isang tabi, ngunit muling tumatayo at ngumingiti para sa anak. Natutunan niyang maging matatag, maging matalino, at higit sa lahat, maging mapagmahal sa kabila ng pagsubok. Wala sa kanyang vocabulary ang salitang “suko,” dahil para sa kanya, ang bawat araw sa paaralan ay isang tagumpay. Isa siyang patunay na ang edukasyon ay hindi nasusukat sa edad o estado sa buhay. Sa halip, ito ay bunga ng tapang, pagmamahal, at pananampalataya.

Dumating ang araw ng pagtatapos. Nakaputi si Rena, may sablay sa balikat, at isang maliit na batang nakaupo sa kandungan habang pinakikinggan ang programa. Tahimik siyang nakaupo, ngunit sa loob-loob niya ay bumabalik ang lahat ng hirap at luha. Nang tawagin ang kaniyang pangalan bilang May Pinakamataas na Karangalan, lahat ay napatingin at napapalakpak. Unti-unting tumayo si Rena, bitbit ang anak, at tumulo ang luha habang tinatanggap ang medalya. Umakyat siya sa entablado hindi bilang isang estudyante lamang, kundi bilang isang ina, isang mandirigma, at isang bayani. Hawak ang mikropono, nilingon niya ang kanyang mga guro at kaklase. Ramdam sa bawat salita ang kabigat ng pinagdaanan. Lahat ay napatahimik—tila kahit ang hangin ay huminto upang makinig sa kanyang puso. At doon nagsimula ang kaniyang talumpati.

"Magandang araw po sa inyong lahat—sa ating butihing punong-guro, sa mga guro na nagsilbing gabay at ilaw, sa aking mga kamag-aral, at higit sa lahat, sa ating mga magulang na kahit papaano ay nagsakripisyo para marating natin ang araw na ito.

“Akala ko po, tapos na ang lahat nang ako’y nabuntis at iniwan,” ang panimulang linya ko habang nanginginig ang boses. “Pero hindi ko po piniling sumuko, dahil may isang munting nilalang na araw-araw na nagpapaalala sa akin kung bakit ko kailangang lumaban.” Humagulhol ang ilan sa mga guro at magulang sa paligid habang tuloy-tuloy akong nagsasalita. “Walang mas masakit pa po kaysa sa paghusgahan ng lipunan dahil sa pagkakamaling hindi mo lubos na naiintindihan.” Ngunit hindi ko po inilihim ang nangyari sa akin—ginawa ko po itong dahilan para bumangon at umangat. “Sa lahat po ng tumulong sa akin—mga guro, mga kaklase, at sa paaralan—maraming salamat. Hindi niyo alam kung paano niyo binuo muli ang isang wasak na pangarap.” Ang bawat araw na ako'y pinili ninyong unawain ay araw na nadagdagan ang tibay ko. Hindi po biro ang magdala ng anak sa eskwela habang hawak din ang lapis at papel. Ngunit heto po ako ngayon, hindi lang nagtapos—kundi nangunguna pa.

Lumuwas po ako noon sa Maynila dala ang pag-asang makakaahon. Pero ang kinasadlakan ko ay mas malalim pang butas ng kahirapan. Mula sa pagiging estudyante, naging kasambahay, naging tindera sa kalsada, naging ina. Sa murang edad, natutunan kong magpakahinog dahil hindi na ako ang una kong iniisip—kundi ang anak kong walang ibang sasandalan kundi ako. Gabi-gabi akong umiiyak habang pinapatulog ko siya sa sahig ng inuupahan naming kwarto. Isinumpa ko sa sarili ko, babalik ako sa eskwela. Kakapit sa kahit anong pag-asa, makabalik lang. Kaya nang makabalik ako sa aming baryo, sinimulan kong tuparin ang pangakong iyon, bitbit ang anak ko.

Bawat araw sa eskwelahan ay isang laban. Habang ang mga kaklase ko ay mga notebook ang bitbit, ako po ay may kasamang lampin, gatas, at yakap ng anak ko. Napakabigat pong maging ina at estudyante sa iisang katawan. Pero sa bawat pagod, may dahilan akong ngumiti—ang munting boses na bubulong ng “Mama” habang ako'y nagsusulat ng aralin. Walang yaya, walang baon, walang bagong uniporme—pero may matatag na paninindigan. Marami pong sandaling gusto ko nang tumigil. Pero sa tuwing makikita ko ang ngiti ng anak ko, sinasabi ng puso ko, “Laban, Rena.” Hanggang sa unti-unti, nakita kong may liwanag pa pala sa dulo. Hindi pala ako isinuko ng mundo. Pinanday lang ako ng panahon.

At ngayon, narito po ako sa inyong harapan. Isang batang ina. Isang estudyanteng minsang itinakwil ng pagkakataon, pero piniling bumangon. Hindi ko po ito pinangarap para lang sa akin. Pinangarap ko ito para sa anak kong si Eli, na ngayon ay nakaupo sa harap at hawak-hawak ang luma niyang laruan. Gusto kong makita niyang kahit may pagkakamali ang ina niya, may karapatang mangarap at magtagumpay. Gusto kong paglaki niya, marinig niya ang kwento ko at sabihin niyang, “Ang nanay ko, bayani ko.”

Sa aking mga guro, salamat po. Lalo na kay Gng. Salceda—kayo po ang unang tumingin sa akin na may pag-asa, hindi panghuhusga. Sa bawat lihim na abot ng gatas, yakap, at pang-unawa, hindi ko po makakalimutan ang kabutihan ninyo. Sa mga kaklase kong tinanggap ako, kahit may dalang sanggol, maraming salamat. Sa aking ina at ama, alam kong masakit ang nangyari, pero salamat po sa pagtanggap. Hindi ko po pinangarap ito, pero tinanggap ko. At ngayon, pinagsisikapan kong bumawi.

Ang medalya pong ito, ang diploma pong ito—hindi lang po para sa akin. Ito po ay para sa lahat ng inang bumangon, para sa mga anak na naging inspirasyon, at para sa mga taong naniwalang hindi pa huli ang lahat.
At sa huli, gusto kong sabihin… “Anak, ito ang unang medalya natin. Hindi ito huli.”
“Ang diploma pong ito ay hindi lang para sa akin, kundi para sa anak kong matututo ring mangarap balang araw.”

Maraming salamat po, at mabuhay ang bawat pusong lumalaban!"

Tumayo ang buong audience at sabay-sabay na nagpalakpakan. Lumapit ang principal at niyakap si Rena ng mahigpit, habang ang anak niya ay ngumiti at kumaway sa mga tao. Marami ang lumapit sa kanya upang bumati, at halos lahat ay umiiyak pa rin sa matinding emosyon. Mula sa pagiging tampulan ng tsismis, ngayon siya ay naging huwarang kabataan. Hindi naging madali ang lahat, ngunit ang kanyang tagumpay ay isang paalala na hindi hadlang ang kahapon sa pag-abot ng bukas. Uuwi siya sa kanilang tahanan, hindi na lamang bilang si Rena na dating naligaw, kundi bilang Rena na naging ilaw para sa marami. Ang kanyang kwento ay muling uukit ng pag-asa sa mga tulad niyang minsang nawala sa landas. Sa bawat yapak niya palabas ng entablado, dala niya ang dignidad at karangalang pinaghirapan. At sa kanyang mga mata, makikita ang sinag ng isang inang muling bumangon at nagtagumpay.

~Sir Alos TV

Angelou at Anie: Magkaibigan at Magkakompetensya

 Ang Pagkakaibigan nina Angelou at Anie: Isang Kuwento ng Pagkatalo at Pagkakasundo

Si Angelou at si Anie ay matalik na magkaibigan mula pa noong bata pa sila. Magkasama sila sa lahat ng bagay—mula sa paglalaro sa bakuran, hanggang sa magkasama silang nagsusumikap sa kanilang mga aralin. Ang kanilang pagkakaibigan ay tulad ng isang masiglang umaga, puno ng tawanan at pangarap na magkasama nilang inaabot. Sa kanilang paaralan, madalas silang tinuturing na hindi matitinag na magkakaibigan. Kambal Tuko ika nga. Walang makakahadlang sa kanilang samahan, hanggang sa dumating ang isang malaking pagsubok: ang top rank sa kanilang klase.

Magkahalong saya at kaba ang nararamdaman nina Angelou at Anie nang malaman nilang kasama sila sa pinakamataas na ranggo sa kanilang paaralan. Bagama't hindi nila inaasahan, tila nakasanayan na nilang maging paligsahan ang bawat pagsusulit at proyekto. Ang kanilang mga magulang, guro, at maging ang mga kaklase ay hindi nakaligtas sa pagsasanay ng mata sa mata, dahil alam nilang dalawa ang may pinakamalaking pagkakataon sa pagiging top ranker. Sa kanilang dalawa ng pwedeng magkaroon ng pagkakataon sa pinakamataas. 

Hindi nila namalayan na sa bawat hakbang nilang lumalapit sa tagumpay, ay tila mga hakbang din na unti-unti nilang nawawala ang tunay na dahilan ng kanilang pagkakaibigan. Pinili ni Angelou na mag-aral ng mas mahirap mag - isa, magpuyat sa paggawa ng mga proyekto, at palaging tumaas ang score sa pagsusulit. Sa kabilang banda, si Anie naman ay nagpatuloy sa kanyang mga pangarap ngunit nagiging masyadong abala sa kanyang pagsusumikap upang mahigitan pa si Angelou. Laging naiisip ni Anie na kung patuloy niyang papatatagin ang lahat ng lakas at talinol para makuha ang top spot, magiging mas proud ang kanyang mga magulang sa kanya, at wala nang makakatalo pa sa kanya kahit na sino.

Habang lumalalim ang kompetisyon, nagiging matindi ang tensyon sa kanilang pagitan. Hindi na sila nakakapag-usap ng maayos tulad ng dati. Si Angelou ay nagagalit tuwing tinatanong siya ni Anie kung paano siya mag-aaral, at si Anie naman ay nawalan na ng tiwala kay Angelou, pakiramdam niya ay hindi ito nagiging tapat sa kanya. Ang mga dating kwentuhan at pagtulong sa isa’t isa ay napalitan ng pag-iwas at inggit. Di na sila nagkikibuan tulad ng dati nilang masayang ginagawa.

Isang hapon, pagkatapos ng isang mahirap na pagsusulit, nagkita sina Angelou at Anie sa kanilang paboritong tambayan sa ilalim ng isang malaking puno sa harap ng paaralan sa may study shed. Hindi nila iniiwasan ang isa't isa, ngunit ang hindi maikakailang tensyon sa kanilang pagitan ay nagbigay ng bigat sa bawat hakbang.

"Angelou, bakit parang hindi mo na ako tinutulungan ngayon?" tanong ni Anie, ang tinig ay may halong hinagpis at galit. "Bakit tila ikaw na lang ang importante sa ating dalawa? Hindi ko na alam kung anong nangyayari sa’yo! Parang di na ikaw yung kaibigan ko."

Si Angelou ay napailing, ang mata niya ay nag-aalab sa galit. "Anie, paano kita matutulungan kung ikaw mismo hindi mo ako tinutulungan? Lagi ka na lang may sariling mundo! Lahat na lang ng pagkakataon, parang ikaw lang ang may mga pangarap! Wala ka ng sinasabi sa akin at di ka na nagkikwento sa akin."

Ang mga salitang iyon ay parang mga tinik na tumusok sa puso ni Anie. Mabilis siyang napaluha. "Ipinaglalaban ko lang ang sarili ko! Kung hindi ko pipilitin, baka hindi ako mapansin, baka hindi ako magtagumpay!" Ang tinig ni Anie ay napuno ng hinagpis. "Pati ikaw, parang wala na akong silbi sa buhay mo. Wala na akong kwenta sa iyo."

Hindi nakapagsalita si Angelou, ngunit sa kabila ng lahat, naramdaman niyang may mga pagkukulang siya sa kanilang samahan. Hindi na siya sigurado kung ano ang mas masakit—ang maramdaman na tinatalikuran siya ng matalik na kaibigan, o ang makita si Anie na tila unti-unting nawawala sa kanyang buhay. Naguguluhan siya sa nangyayari. Tila sa pag - abot ng pangarap, isang kaibigan ang mawawala.

"Anie, hindi ko naman sinasadyang maging ganitos ating pagkakaibigan," sagot ni Angelou, ngunit ang tinig niya ay parang mahina at malungkot. "Nais ko lang din naman maging matagumpay, pero hindi ko naisip na sa bawat hakbang ko, nasasaktan kita. Nawawala ka sa akin. Lumalayo ka sa akin."

"Hindi ko na kaya," sagot ni Anie, ang luha ay dumaloy mula sa kanyang mata. "Wala na akong natutunan mula sa'yo. Bawat hakbang ko na lang parang sinusundan kita, pero iniwasan mo ako. Ayokong maging anino mo lang. May sarili akong pagkatao."

Sa mga salitang iyon, naglalabas ng matinding galit at sakit sina Angelou at Anie. Hindi na nila napigilang magtalo. Ang hindi nila alam ay pareho nilang nararamdaman ang pagka-frustrate at ang matinding kalungkutan. Pareho nilang nararamdaman na nag-iisa sila, at sa gitna ng matinding kompetisyon, nawawala ang tunay na halaga ng kanilang pagkakaibigan. Nasira ang kanilang pagkakaibigan.

Isang araw, dumating ang araw ng card day—ang araw ng pagpapahayag ng top rank. Magkahiwalay silang dumaan sa stage para sa award, ngunit si Angelou ay naunang tinawag bilang top 1, at si Anie naman ay nauurong sa pangalawang pwesto. Ang pinakahihintay na tagumpay ni Anie ay nagbigay sa kanya ng hindi inaasahang walang kapantay na sakit. Wala siyang nararamdamang tuwa. Sa halip, natagpuan niya ang sarili na tumatango lamang habang tumataas ang kamay ni Angelou upang tanggapin ang parangal. Sa mga sandaling iyon, ang kanilang matibay na pagkakaibigan ay naglaho sa loob ng kanilang mga puso. 

Lumipas ang mga linggo at ang dating matalik na magkaibigan ay naging magkaibang mundo. Walang nagsasalita sa isa’t isa, at parehong nilakaran nila ang kanilang mga pangarap na mag-isa. Ngunit habang naglalakad, napansin ni Angelou na kahit siya ang top rank, may mga bagay na wala siyang kagalakan. Hindi siya masaya sa kanyang tagumpay nang walang kasamang kaibigan. May nararamdaman siyang kulang sa kanyang puso. May nawawalana bahagi sa kanyang buhay.

Naramdaman din ni Anie ang parehong kalungkutan. Hindi siya makapagdiwang ng buo sa mga tagumpay niya dahil sa pagkatalo at paglaho ng kanilang pagkakaibigan. Ang sakit ng puso at ang pagkawala ng kanilang samahan ay nagpapabigat sa kanyang puso. Isang araw, naglakad si Anie patungo sa bahay ni Angelou, siya ay hihingi na ng tawad at nagpasya na makipag-ayos. Nakita ni Angelou si Anie at nakaramdam siya ng sama ng loob, ngunit naisip niya na mahalaga pa rin ang kanilang pagkakaibigan. Kaya't nagpasya siyang makinig kay Anie.

"Pasensya ka na, Angelou," ang mga salitang lumabas sa bibig ni Anie. "Hindi ko inisip na magiging ganito ang kalalabasan ng pag - uugali ko. Nais ko lang talagang makuha ang pangarap ko, ngunit nakalimutan ko na mas mahalaga pa ang pagkakaibigan natin higit sa kung ano man."

"Tama ka, Anie" sagot ni Angelou. "Hindi ko rin naisip na sa lahat ng pagnanais ko, nakalimutan ko ang tunay na halaga ng pagkakaibigan natin. Miss na miss na kita. Miss ko na yung bestfriend ko."

Nang marinig ito ni Anie, humingi siya ng tawad. "Hindi ko na nais na magpatuloy ang lamat sa pagitan natin. Hindi ko na sana pinansin ang ranggo. Ang gusto ko lang ay makita ka na masaya. Yung masaya tayo sa ating naabot."

Sa kanilang pag-uusap, muling nabuhay ang mga alaala ng kanilang magkasamang paglalaro at pagtutulungan sa isa’t isa. Ang kanilang puso ay napuno ng kaligayahan, at natutunan nilang balikan ang kanilang mga pangarap, hindi sa pamamagitan ng kompetisyon, kundi sa pamamagitan ng pagtutulungan. Dahan-dahan nilang pinagsama ang kanilang mga lakas at nagsimulang mag-aral muli, ngunit ngayon ay hindi na sila naglalaban—sama-sama nilang itinaguyod ang kanilang pangarap.

Sa pagtatapos ng taon, hindi lamang sila naging matagumpay sa kanilang mga layunin, kundi natutunan nilang mas mahalaga pa ang pagkakaibigan kaysa sa anumang ranggo. Si Angelou at si Anie ay muling naging magkaibigan at nagsumpa na magtutulungan sila sa lahat ng aspeto ng buhay, magkasama hanggang sa pagtatapos ng kanilang mga pangarap. Sa kanilang puso, natutunan nila na sa mundo ng kompetisyon, ang tunay na tagumpay ay hindi nasusukat sa ranggo, kundi sa pagpapatawad, pagtutulungan, at pagkakaibigan.

~Sir Alos TV

Brian: Ang Kinatatakutan ng Paaralan

 “Brian, Ang Naghahari-harian.”

Sa isang malabundok na baryo sa lalawigan ng Pangasinan, naninirahan si Brian, isang senior high school student na tila ba nilamon ng pait ng buhay at kahirapan. Sa araw-araw, kasamang bumabangon ni Brian ang kanyang mga magulang upang makipagtanim ng palay sa mga bukirin ng iba at makikibilad ng mga aning butil para may kaunting kita. Hindi sapat ang kanilang kinikita para makakain ng tatlong beses sa isang araw, at madalas ay asin at kanin lang ang laman ng kanilang hapag. Wala silang sariling lupa, ni isang kapirasong palayan, at ang tanging pag-asa ng pamilya ay ang kinabukasan ni Brian sa edukasyon. Ngunit tila malayo iyon sa kasalukuyang asal ni Brian na taliwas sa kanyang mga pangarap at sa dasal ng kanyang mga magulang. Sa halip na magsikap sa pag-aaral, naging mayabang siya at pasimuno ng kaguluhan sa kanilang paaralan. Bully siya sa kanyang mga kaklase, laging nananakot, at walang pakialam sa damdamin ng iba. Napabilang pa siya sa isang gang sa kanilang lugar, kung saan natutunan niyang manigarilyo, mag-inom, at makipagbasag-ulo. Minsan pa nga ay nasangkot siya sa kaso ng pagnanakaw ng kambing, na muntik nang ikabilanggo ng kanyang pamilya.

Sa eskwelahan, hindi na bago ang pangalan ni Brian sa guidance office at sa talaan ng mga pinapatawag ng principal. Paulit-ulit siyang dinadalhan ng sulat na nagpapapirma sa kanyang mga magulang dahil sa mga reklamo mula sa mga guro at estudyante. Minsan ay binato raw niya ng ballpen ang kaklaseng tahimik lang na sumagot sa recitation; minsan nama’y sinadyang itulak ang isang estudyanteng may kapansanan sa paningin. Para kay Brian, ang pagiging siga ay sandata laban sa mundo, isang kalasag para hindi makita ng iba ang kanyang kahinaan at pagkagutom sa pagmamahal. Tuwing gabi, habang abala ang kanyang mga magulang sa pagbibilad ng palay kahit sa dilim, si Brian ay napapaaway sa kanto kasama ang kanyang grupo. Tila wala na siyang pakialam sa kinabukasan, basta’t nararamdaman niya ang lakas at respeto mula sa kanyang barkada. Paulit-ulit man siyang pinagsasabihan ng kanyang ina, lagi lang siyang pasigaw na sumasagot at nagsasara ng pinto habang isinasara rin ang kanyang puso sa katotohanan.

Isang araw, pumasok sa eksena si G. Felics, ang bagong adviser ng Grade 12 section ni Brian—isang lalaking tahimik ngunit may matalim na paningin na tila nakakabasa ng kaluluwa. Hindi sanay si Brian sa mga guro na hindi agad sumusuko sa kanya, kaya’t noong unang araw pa lang ay sinubukan na niyang takutin at hamunin si G. Felics sa loob ng silid-aralan. Ngunit sa halip na matakot, tiningnan lang siya ng guro nang diretso sa mata at sinabing, "Hindi ako natatakot sa galit mo, Brian. Mas natatakot ako sa kung anong mangyayari sa’yo kung patuloy kang magiging ganito." Doon nagsimulang magbago ang ihip ng hangin sa mundo ni Brian. Sa bawat araw na lumilipas, hindi siya tinitigilan ni G. Felics sa pag-aabot ng mensahe ng pag-asa, kahit na binabato siya ng masasakit na salita. Imbis na isumbong siya, kinakausap siya. Imbis na pandirihan, inuunawa siya.

Hindi maintindihan ni Brian kung bakit may isang taong kayang tiisin ang kanyang kabastusan, gayong wala namang dahilan para mahalin siya. Dumating ang isang hapon kung saan bigla siyang iniwan ng kanyang grupo matapos siyang gulpihin ng mga kalaban nilang gang mula sa kabilang barangay. Habang duguan siyang umuuwi, saksi ang buwan sa kanyang pag-iyak—ang unang pag-iyak niya matapos ang ilang taon. Sa di inaasahang pagkakataon, nadaanan siya ni G. Felics habang pauwi rin, at walang pag-aalinlangang dinala siya sa ospital, pinahiram ng pera, at tinawag pa ang kanyang nanay. Sa silid ng ospital, habang may benda sa noo at pasa sa katawan, nakita ni Brian ang kanyang ina na walang tigil sa pagluha, hawak ang kanyang kamay at paulit-ulit na humihingi ng tawad dahil sa hindi niya maibigay ang magandang buhay. Sa unang pagkakataon, naramdaman ni Brian ang isang kakaibang sakit sa puso, hindi dahil sa bugbog, kundi dahil sa guilt at hiya sa kanyang mga magulang.

Pagkatapos ng insidenteng iyon, hindi na muling pumasok si Brian sa eskwelahan nang may yabang sa katawan. Tahimik siyang nakaupo sa kanyang upuan, pinakikinggan si G. Felics, at sa wakas ay unti-unting binubuksan ang kanyang damdamin sa pamamagitan ng pagsusulat sa isang maliit na notebook na bigay ng kanyang guro. Doon niya inilalabas ang kanyang mga kwento ng gutom, pangarap, at galit sa mundo—at iyon ay araw-araw binabasa ni G. Felics at sinasagutan ng maikling liham na puno ng pag-unawa. Sa bawat sagot ni G. Felics ay tila unti-unting gumagaling ang sugat sa puso ni Brian. Nagsimula siyang tumulong sa silid-aralan, humihingi ng tawad sa mga kaklaseng nasaktan niya noon, at unti-unting lumalapit sa tunay na pagkakaibigan. Nalaman niyang hindi siya tunay na masama—ginawa lang siyang mapang-api ng mundong tila ayaw sa kanya.

Dahil sa patuloy na pangungulit ni G. Felics, napilitang pumasok si Brian sa isang outreach activity ng kanilang klase sa isang liblib na barangay. Doon niya unang naranasan ang tumulong sa kapwa nang walang kapalit. Nakita niya ang mga batang mas masahol pa ang kalagayan sa kanya—may mga walang tsinelas, may gutom at may karamdaman. Habang binibigyan nila ng pagkain ang mga bata, tahimik lang si Brian sa sulok. Hindi niya maipaliwanag ang bigat sa dibdib habang pinagmamasdan ang pasasalamat sa mga mata ng mga bata. Sa unang pagkakataon, hindi yabang o lakas ang naramdaman niya—kundi hiya sa sarili. Naisip niyang, paano kung siya rin pala ay pinanganak sa mas masahol pang kalagayan? Sa gabing iyon, hindi siya nakatulog sa dami ng tanong sa kanyang isipan.

Hindi na nawala sa isip niya ang mga ngiting nakita niya noong araw ng outreach. Araw-araw na siyang tahimik sa klase, at kahit paminsan-minsan ay nauupo siya sa harapan para marinig nang maayos ang turo ni G. Felics. Nagtaka ang buong klase sa biglaang pagbabago niya. Si Brian na dating siga at bastos, ngayo’y tahimik at tila laging nag-iisip. Isang araw, kinausap siya ni G. Felics at sinabing, “Brian, hindi pa huli ang lahat. Pwede kang maging mabuting tao. Hindi ka kung ano ang nakaraan mo, kundi kung anong pipiliin mong gawin ngayon.” Sa pagkakataong iyon, napaluha si Brian. Ngayon lang may nagsabi sa kanya ng ganoon—may taong naniniwala sa kanya, kahit ang buong mundo ay suko na.

Isang linggo makalipas, bigla siyang nagprisinta bilang lider ng isang group project. Hindi makapaniwala ang buong klase. Hindi na siya nananakot, kundi nakikiusap. Siya mismo ang gumawa ng mga bahagi sa project na dati ay tinatakbuhan niya. At noong araw ng presentasyon, tumayo siya sa harap ng klase at nagsalita nang maayos. Pagkatapos ng lahat, palakpakan ang mga kaklase niya. Hindi dahil magaling siya, kundi dahil alam nilang iyon ay bunga ng pagsusumikap. Sa likod ng classroom, nakatayo si G. Felics—nakangiti, at may bahagyang luha sa mata. Unti-unting nabubuo ang batang minsang winasak ng hirap, at ngayo’y unti-unti ring niyayakap ng pag-asa.

Dumaan ang buwan at dumating ang araw ng recognition. Laking gulat ng lahat nang banggitin ng punong-guro ang pangalan ni Brian bilang tumanggap ng special award: Pagbabago at Pag-asa Award. Sa entablado, habang kinikilala siya, hindi niya mapigilan ang pagluha habang nakatingin kay G. Felics at sa kanyang mga magulang na nakasuot pa rin ng damit na may amoy palay. Sa gitna ng palakpakan, nakita ng buong paaralan ang pagbagsak ng pader ng kayabangan sa puso ni Brian. Yumakap siya sa kanyang guro at humagulgol, sinabing, “Salamat po, Sir… kung hindi dahil sa inyo, baka wala na ako ngayon.” Iyon ang kauna-unahang beses na nakita si Brian sa harapan—hindi bilang siga, kundi bilang isang batang uhaw sa gabay at pagmamahal.

Ngayon, si Brian ay patuloy pa ring humaharap sa mga pagsubok ng buhay, ngunit hindi na siya nag-iisa. Nagpapatuloy siya sa pag-aaral, nagsisikap makapasa sa lahat ng asignatura, at tumutulong sa kanyang pamilya tuwing wala siyang klase. Hindi pa man siya ganap na perpekto, pero ang kanyang puso ay muling nabuhay sa liwanag ng pag-asa. Nagboluntaryo pa siya bilang peer mentor sa kanilang eskwelahan, upang tulungan ang ibang kabataang katulad niyang naliligaw ng landas. Malayo man ang nilakad ng kanyang pagbabago, araw-araw ay pinipili niyang huwag nang bumalik sa dilim. Tuwing tinitingnan niya ang kanyang dating sarili, naluluha siya sa pag-alala sa batang Brian—pero ngayo’y masaya siya na pinili niyang bumangon at magbago.

Ang istorya ni Brian ay hindi kathang-isip kundi representasyon ng daan-daang kabataang Pilipino na ang pagkakasala ay hiyaw lamang ng pusong sugatan. Sa mga magulang, guro, at tagapayo, nawa'y makita natin sa bawat mapang-asar na ngiti o mapanghamong titig ng bata, ang hinaing ng kaluluwa nilang naghahanap ng pag-unawa. Kay G. Felics, maraming salamat sa pagpili ng pagmamahal kaysa galit, ng pag-unawa kaysa parusa, at ng pag-asa kaysa pagkakait. Dahil sa mga guro na tulad mo, maraming buhay ang muling nabubuo. At sa huli, si Brian ay hindi lang isang estudyante—siya ay naging simbolo ng muling pagbangon, ng pagbabagong nag-ugat sa isang simpleng paniniwala.

~Sir Alos TV

Gary: Hindi Ako Dapat Narito ~ Isang Talumpati ng Pasasalamat

 Gary: Isang Kuwento ng Sakripisyo at Walang Halong Pasikat na Kabutihan

Sa isang liblib at malabundok na baryo sa malayong lugar, may isang batang lalaki na nagngangalang Gary na labis na nagsusumikap upang makapagtapos ng pag-aaral. Siya ay isang Senior High School student na araw-araw ay naglalakad ng halos limang kilometro para lamang makarating sa paaralan. Sa tuwing umuulan, basang-basa ang kanyang mga paa ngunit hindi ito naging hadlang upang magpatuloy. Ang pamilya ni Gary ay salat sa yaman at salat din sa pagkakataon. Ang kanyang ama ay isang mangingisdang umaasa lamang sa swerte ng laot, habang ang kanyang ina naman ay labandera kung kailan lang may nagpapalaba sa kanilang lugar. Walang permanenteng hanapbuhay ang mga ito kaya’t madalas ay lugmok sila sa gutom at pangungutang. Ngunit sa kabila ng lahat ng ito, ang puso ni Gary ay puno ng pag-asa at pangarap. Nagsusumikap siyang mag-aral ng mabuti  hindi para sa sarili lang, kundi para maiahon ang kanyang pamilya sa kahirapan. Hindi siya nawawalan ng gana dahil sa inspirasyong hatid ng isang taong di inaasahan.

Ang tagapayo nila na si G. Burian ay kilala sa pagiging palabiro at palatawa sa loob ng silid-aralan. Laging may bitbit na banat o hirit si Sir na nagpapagaan ng araw ng mga estudyante, kahit pa matitindi ang mga araling kanilang tinatalakay. Pero sa kabila ng kanyang nakakatawang personalidad, may taglay siyang lalim at malasakit na hindi agad nakikita. Madalas, kapag may estudyanteng wala nang makain o walang pamasahe, tahimik siyang lumalapit upang mag-abot ng tulong. Hindi niya ito ipinagsasabi at hindi rin ito ipinapakita sa maraming tao. Ayon sa kanya, ang tunay na pagtulong ay hindi dapat ipinagmamayabang. Kay Gary, si G. Burian ay naging pangalawang ama—taong handang makinig, umalalay, tumulong, at magbigay-lakas. Marami sa kanilang klase ang walang alam sa mga ginagawang kabutihan ng kanilang guro. Ngunit si Gary, saksi sa bawat palihim na tulong ni Sir sa kanyang pag-aaral.

Isang pagkakataon, si Gary ay hindi nakapasok ng tatlong araw dahil wala na silang bigas at pagkain sa bahay. Nabalitaan ito ni G. Burian at agad siyang bumisita sa bahay ni Gary upang mag-Home Visitation, dala-dala ang ilang supot ng bigas, de lata, at ilang pirasong damit. Wala siyang ibang sinabi kundi, “Sabihin mo na lang, nakiki-birthday ako.”, biro ulit ng guro. Napaluha ang ina ni Gary at halos hindi makapagsalita sa sobrang pasasalamat. Mula noon, lihim na tinulungan ni Sir si Gary sa mga gastusin sa paaralan—pambayad sa ambag sa performance task, uniporme, at minsan pati pamasahe. Hindi ito alam ng iba dahil ayaw ni Sir ng pasikatan. Sinanay niya si Gary na maging matatag, maging mapagpakumbaba, at higit sa lahat, laging tumulong kung may pagkakataon. Sa bawat leksyon sa klase, may kalakip itong aral sa buhay. Kaya’t hindi lamang utak ang nahuhubog kay Gary kundi pati puso.

Lumipas ang mga buwan, at naging masigasig si Gary sa pag-aaral. Naging consistent siya sa honors list at aktibo rin sa mga extracurricular activities sa kabila ng kanyang mahirap na sitwasyon. Hindi siya nagrereklamo, bagkus ay mas lalo siyang nagsusumikap. Madalas ay hapon na kung siya'y kumakain ng tanghalian, pero hinding-hindi niya pinapalampas ang klase. Naging inspirasyon siya sa kanyang mga kaklase, at kahit hindi siya palasalita, ramdam ang kanyang determinasyon. Madalas siyang inaasar sa kanyang sirang sapatos, pero hindi siya nagagalit. Sa halip, siya pa ang unang tumatawa upang di mahalata ang sakit sa kanyang damdamin. Ngunit sa puso niya, tanging isang tao lamang ang tunay na nakakaunawa sa kanyang pinagdaraanan. At iyon ay si G. Burian—ang guro na walang sawang naniniwala sa kanyang kakayahan.

Dumating ang huling taon ng kanilang pag-aaral, at habang papalapit ang graduation, ramdam na ang kaba at pananabik ng bawat estudyante. Ngunit para kay Gary, ito ay parang panaginip pa lamang. Wala silang pera para sa toga, litrato, o kahit simpleng sapatos para sa seremonya. Hindi niya alam kung makakadalo pa siya. Subalit, sa hindi inaasahang pagkakataon, isang sulat ang iniabot sa kanya ng adviser nila. Walang lagda, ngunit nakasaad doon na bayad na ang lahat ng kailangan niya para sa graduation. may nakalakip pang nakasulat lamang: "Magpatuloy ka, anak. Ang mundo'y naghihintay sa'yo." Napaiyak si Gary at alam niyang si G. Burian ang gumawa ng paraan, kahit hindi ito inamin.

Nang sumapit ang araw ng graduation, isa si Gary sa mga may pinakamataas na nakakuha ng karangalan. Suot ang hiniram na sapatos mula sa isang kaklase at togang bayad ng hindi niya alam kung sino, mas pinili niyang ngumiti kaysa umiyak. Pero ang damdamin ay halos sumabog sa saya na kanyang nararamdaman. Nang tawagin siya para magbigay ng mensahe bilang kinatawan ng kanilang batch, tumayo siyang nanginginig at may hawak na maliit na papel. Tumahimik ang buong covered court habang siya'y nagsimulang magsalita. Hindi niya binanggit ang mga medalya, hindi rin niya pinasalamatan agad ang mga opisyal. Sa halip, nauna niyang sinabi ang, “Hindi po ako dapat narito. Pero may isang taong naniwala sa akin kahit kailanman hindi ko kayang maniwala sa sarili ko na makakaya ko ito.”

Pinagpatuloy niya ang kanyang talumpati sa nanginginig na tinig, habang halos lahat sa paligid ay nagsimula nang lumuha. “May guro po ako na hindi napapansin ng karamihan, hindi nagpapasikat at ayaw niyang ipagsabi na siya ay may pusong handang tumulong. Pero sa bawat palihim na abot niya ng tulong, isang pangarap ang nabubuhay.” Huminto siya saglit at pinahid ang luha, sabay sabing, “Sir, alam ko pong ayaw ninyo ng papuri o pagpapasikat. Pero kung hindi dahil sa inyo, baka isa lang akong batang nawala sa landas na kinatatayuan ko ngayon.” Biglang tumayo si G. Burian mula sa kanyang upuan, pilit pinipigilan ang emosyon. Ngunit kahit siya'y di na rin nakatiis, at lumabas ng gym upang itago ang masaganang luha sa kanyang mga mata.

Ang buong klase ay tila napako sa katahimikan, habang ang mga guro ay nagtinginan sa isa’t isa na may bahid ng pagkakaintindi sa nangyari. Marami sa kanila ang ngayon lamang naunawaan ang lalim ng pagkatao ni G. Burian. Hindi siya ang tipo ng gurong mahilig sa award o pagkilala. Sa halip, tahimik siyang nagtatanim ng kabutihan sa puso ng mga estudyante. At ngayon, sa harap ng lahat, isang bunga ang kanilang nasaksihan. Si Gary—ang dating batang walang makain, ngayo’y inspirasyon ng buong paaralan. Hindi dahil sa talino lang, kundi dahil sa pusong puno ng pasasalamat. Sa likod ng kanyang tagumpay, may isang gurong di kailanman humingi ng palakpakan.

Pagkatapos ng seremonya, walang sinumang umuwi na tuyo ang kanyang mga mata. Kahit ang principal ng school ay lumapit kay G. Burian at sabay sabing, “Hindi mo man sinasabi sa amin, pero ngayon nakita naming lahat ang iyong kabutihan.” Ngumiti lang si Sir, at saka sinabing, “Hindi naman para sa akin ‘to Maam.” Sabay tinapik ang balikat ni Gary na kanina pa umiiyak at sabing, “Para sa mga gaya niya ang dahilan kung bakit ako nagtuturo.” At saka na sila nagkahiwa-hiwalay pauwi. Habang naglalakad silang dalawang mag-ina pauwi, Nakita nila si Sir sa kanyang lumang motor, may katahimikan ngunit punong-puno ng damdamin. Wala mang magarbong parangal, may isang kwento ng tagumpay na hindi kailanman mabubura. Kwento ng isang batang punung-puno ng pangarap, at ng isang gurong tahimik na bayani. Sa mundong puno ng pasikatan at likes, pinatunayan nilang ang tunay na kabutihan ay ginagawa nang walang camera. At iyon ang aral na hindi kailanman matutumbasan ng anumang diploma.

~Sir Alos TV

Hanjo: Ang Liham ng Pakiusap sa Guro

 

Liham Para kay G. Nakakapagpabagabag: Isang Hiling Mula sa Estudyanteng Umiiyak sa Katahimikan

51 Sitio Teryong, Cabilocaan,

Dakilang Layon, Pisduahan

Ika - 2 ng Mayo, 2025

Minamahal kong G. Nakakapagpabagabag,

    Ako po si Hanjo, isang estudyanteng tahimik lang ninyong natatanaw sa sulok ng silid-aralan, ngunit ngayon ay buong lakas ng loob na sumusulat ng liham na ito para sa inyo. Sa bawat araw na dumaraan, dala ko po ang mabigat na pasanin ng buhay—isang pasaning tila higit pa sa bigat ng mga librong aking dala. Ang gutom, ang pagod, ang lungkot, at ang kawalang-katiyakan ay naging bahagi na ng aking pang-araw-araw na pagpasok. Wala pong araw na hindi ko naiisip kung kakayanin ko pa ba ang isa pang linggo sa eskwela. Ngunit sa kabila ng lahat, patuloy po akong humahakbang, bitbit ang pangarap at panalangin.

Madalas po akong hindi nakakapagsaing ng agahan. Madalas din po ay naglalakad na lang ako papuntang paaralan dahil wala na pong pamasahe. Kapag dumating ako sa klase, madalas po ay may kalmot ng pagod ang aking katawan. Hindi po ako palakibo, pero ang totoo’y sabik akong matuto at makausad. Sa gitna ng ingay ng silid, ako’y tahimik na lumalaban sa katahimikan ng aking kalagayan.

Sir, alam ko pong maraming estudyante ang mas magaling, mas aktibo, mas mataas ang grado kaysa sa akin. Pero sana po’y huwag ninyong sukatin ang aking pagkatao base lamang sa aking papel na may maling sagot. Ako po ay taong may layunin, may pangarap, at may tunay na dahilan kung bakit pilit kong inaabot ang pagtatapos. Hindi ko po hangad ang perpektong marka. Hangad ko lang po ang maipasa—makatawid, at makaraos sa pag - aaral.

Ngayon pong nalalapit na ang graduation, ako po ay lumalapit sa inyo, hindi bilang estudyanteng naghahabol ng marka, kundi bilang isang anak na may pusong humihiling. Alam ko pong hindi madali ang desisyong ito, at hindi rin po ako humihingi ng pabor. Hiling ko lang po na maunawaan ninyo ang bigat ng sitwasyon ko. Isa pong simpleng pagpasa ay magbibigay sa akin ng bagong simula at sa yumaong ama ko, isang katuparan. Pangarap po kasi ito para akin ng aking tatay.

Ang tatay ko po ay hindi ko na makikita sa araw ng aking pagtatapos. Hindi ko na po makikita ang kanyang palakpak pag tinawag ang ang pangalan ko. Hindi na po niya maisasabit sa akin ang sablay na pinag - ipunan niya upang makabayad ako. Siya po ay nasawi kamakailan matapos masuwag ng kalabaw sa tiyan habang siya ay nag-aalaga sa bukid. Isang napakadilim na araw po iyon sa aming pamilya—walang babala, walang pamamaalam. Hanggang ngayon po, sariwa pa rin sa akin ang tunog ng sigaw ng nanay ko, at ang katahimikan ng kanyang kabaong. Hindi po biro ang mawalan ng haligi ng tahanan, lalo na kung siya rin ang tanging inspirasyon mo sa pag-aaral.

Sir, kung papayagan po ninyo, sana po ay kayo na ang magsabit ng aking sablay. Kayo po ang naging gabay ko sa paaralan, at sa araw ng pagtatapos, nawa'y maging kayo rin ang maging gabay ko sa entablado. Alam kong hindi ninyo kayang punan ang puwang na iniwan ng aking ama, pero sa araw na iyon, sapat na pong maramdaman kong hindi ako nag-iisa. Isang sablay lang po ang simbolo ng tagumpay na para sa kanya ko itinaya.

Hindi ko po ito ginagawa para sa sarili ko lamang. Ito po ay para sa nanay kong nagsusumikap, at para sa tatay kong nasa langit na ngayon. Kung kayo po ang magsasabit ng aking sablay, parang naroon na rin po si Itay. Parang narinig ko na rin ang kanyang palakpak at naramdaman ko na rin ang kanyang yakap. Sa simpleng pabor pong ito, mabubuo muli ang bahagi ng pagkatao kong nadurog sa kanyang pagkawala.

Kayo po, G. Nakakapagpabagabag, ay hindi lamang isang tagapayo sa amin. Kayo po ay naging sandigan, tagapakinig, at minsan ay tagatahimik ng magulong mundo ko. Hindi ko man kayo madalas nakakausap, pero bawat tingin ninyo ng pag-unawa ay sapat nang lakas para sa akin. Kayo po ang dahilan kung bakit patuloy kong pinipilit bumangon kahit gusto ko nang sumuko.

Kung sakali pong mapagbigyan ninyo ang aking liham, nangangako po akong dadalhin ko ang karangalang ito hindi lang para sa sarili kundi para sa lahat ng katulad kong lumalaban sa katahimikan. Huwag po sana ninyo akong tingnan bilang isang pangkaraniwang estudyante, kundi isang batang umaasang may guro pa ring may puso para sa mga tulad ko. Isang batang ang tanging armas ay pangarap at panalangin.

Maraming salamat po, Sir. Sa lahat ng pang-unawa, pagtuturo, at pananahimik ninyo sa tuwing hindi ko masabi ang bigat ng aking nararamdaman—salamat. Sa araw ng aking pagtatapos, sana po ay magtagpo ang ating mga mata sa gitna ng entablado. At sa bawat sablay na isasabit ninyo, sana po ay damhin ninyong kayo rin ang dahilan kung bakit may mga estudyanteng tulad ko na nagpupursige pa rin.

    Ngayon pong nalalapit na ang araw ng aming pagtatapos, hindi ko maiwasang mapuno ng halo-halong emosyon ang aking puso. Sa bawat gabing pinupunasan ko ang pagod at iniinda ang gutom, ito ang araw na paulit-ulit kong ipinagdasal. Hindi pa man ako nakakatapak sa entablado, dama ko na ang bigat ng bawat hakbang na aking tatahakin—mga hakbang na sana’y nasilayan ng aking yumaong Ama. Sa isipan ko, paulit-ulit kong inuulit ang senaryo: suot ang toga, may sablay sa balikat, habang may mga matang nanonood mula sa langit. Hindi ko man siya maririnig na sumigaw ng “Anak, ang galing mo!”, naririnig ko iyon sa pintig ng puso ko tuwing naiisip ko siya. Ang sablay na inaasam kong maisabit ni G. Nakakapagpabagabag ay simbolo ng hindi pagsuko, ng pananalig, at ng pagmamahal. Bawat pagluha ko ay naging pataba sa pangarap kong unti-unti nang sumusulpot sa liwanag. Hindi pa man ito ang dulo, ito na ang simula ng pag-ani mula sa mga panahong pagtitiis ang itinanim. At kahit hindi na kami kumpleto bilang pamilya, buo ang puso kong haharap sa entablado—bitbit ang alaala ng Ama kong bayani, at ang pag-asa ng isang anak na lalaban pa rin hanggang sa huli.

    Maraming salamat po sa oras ninyong basahin ang liham na ito. Maraming salamat po sa pag-unawa, sa pagtuturo, at sa pagmamalasakit sa katulad kong nangangarap sa kabila ng hirap. Nawa'y patuloy kayong maging liwanag para sa mga estudyanteng tulad ko. Magkita po tayo sa entablado—buong dangal, buong puso.

Lubos na Gumagalang,
Hanjo Hayabusa X. Stratomburg
Grade 12 – TVL

~Sir Alos TV